NUMARALI
HADİS-İ ŞERİF:
حَدَّثَنَا
عُثْمَانُ
بْنُ أَبِي
شَيْبَةَ
وَهَارُونُ
بْنُ عَبْدِ
اللَّهِ
قَالَا حَدَّثَنَا
أَبُو
أُسَامَةَ
حَدَّثَنِي
الْحَسَنُ
بْنُ
الْحَكَمِ
النَّخَعِيُّ
حَدَّثَنَا
أَبُو
سَبْرَةَ
النَّخَعِيُّ
عَنْ
فَرْوَةَ
بْنِ
مُسَيْكٍ
الْغُطَيْفِيِّ
قَالَ
أَتَيْتُ
النَّبِيَّ
صَلَّى اللَّهُ
عَلَيْهِ
وَسَلَّمَ
فَذَكَرَ الْحَدِيثَ
فَقَالَ
رَجُلٌ مِنْ
الْقَوْمِ يَا
رَسُولَ
اللَّهِ
أَخْبِرْنَا
عَنْ سَبَأٍ
مَا هُوَ
أَرْضٌ أَمْ
امْرَأَةٌ
فَقَالَ لَيْسَ
بِأَرْضٍ
وَلَا
امْرَأَةٍ
وَلَكِنَّهُ
رَجُلٌ وَلَدَ
عَشْرَةً
مِنْ
الْعَرَبِ
فَتَيَامَنَ
سِتَّةٌ
وَتَشَاءَمَ
أَرْبَعَةٌ
قَالَ عُثْمَانُ
الْغَطَفَانِيُّ
مَكَانَ
الْغُطَيْفِيِّ
وَقَالَ
حَدَّثَنَا
الْحَسَنُ
بْنُ
الْحَكَمِ
النَّخَعِيُّ
Ferve b. Müseyk'el
Gutayf'den rivayet olunmuştur; dedi ki:
Nebi (s.a.v.)'e vardım
(Ferve sözlerine devamla önceki) hadisi rivayet etti. Hadis şöyle devam
ediyor):
Cemaatten birisi:.
Ey Allah'ın Resulü, bize
Sebe'i anlat, o nedir? Bir yer midir yoksa bir kadın mıdır? dedi.
(Hz. Nebi de) şöyle
buyurdu:
"O kadın değildir,
bir yer de değildir. Fakat o araplardan on (kavim) meydana getiren bir adamdır.
(Bunlardan) altı (Kavim) Yemen dolaylarına, dört kavim de Şam havalisine
yerleşti."
(Bu hadisin ravilerinden)
Osman, "el-Gutayfî" ... kelimesinin yerine "el-Gatâfâni"
kelimesini rivayet etti ve, "Bize el-Hasan b. El-Hakem en-Nehâî, haber
verdi" (şeklinde) konuştu.
İzah:
Tirmizî tefsir (sebe
Bu hadisin tamamı
Tirmizî'nin Sünen'indedir. Mealen şöyledir:
"Nebi (s.a.v)'e
geldim ve: Ey Allah'ın Resulü, kabilemin (müs-luı Hanlıktan) yüz çevirenlerine
karşı (müslümanlığa) yöııelenleriyle beraber savaşayım mı? dedim. Hz. Nebi,
onlara karşı savaşmak Hususunda bana izin verdi ve beni kumandan tayin etti.
Yanından çıktığım zaman "Gutayfi ne yaptı1?" diyerek beni sormuş ve
kendisine benim hareket ettiğim bildirilmiş. Hemen peşimden adm gördeıip beni
geri çevirdi. Yanına geldim. Kendisi sahabeden birkaç kişi ile beraberdi.
"Kavmi İslam'a davet et ve onlardan müslüman olanın mülümanlığını kabul
eyle. Kim müslüman olmazsa sana yeni bir emir verinceye kadar ecele etme"
buyurdu.
Sonra, Sebe hakkında
indirilen ayetler nazil oldu.
Hadisin bundan sonraki
kısmı tercemede sunduğumuz gibidir.
Bu hadisin mevzumuzu
teşkil eden kıraat bölümüyle ilgili yönü. Nemi suresinin 22. ayetiyle, Sebe
suresinin 15. ayetinde geçen kelimesidir. Bu kelimeyi el-Bezzi ile Ebû Amr, her
iki ayet-i kerimede de hemzeyi üstünlü ve tenvinsiz olarak okumuştur. Çünkü
onlara göre bu kelime bir kabile ismi olması cihetiyle alem (özel isim) ve
ucme (yabancı) olma şartlarını haiz olduğundan gayri mun s ariftir. Kumbııl
ise, vakf niyetiyle her iki ayette de hemzeyi sakin okumuş, geri kalan kıraat
imamları da esreli ve tenvinli okumuşlardır.
Şurası bir gerçek ki,
Hz. Nebi'in bu kelimeyi nasıl okuduğu hâdis-i şerifte açıklanmadığından bu
kıraatlardan hangisinin Hz. Peygamber'in kıraatına uygun düştüğü burada
açıklığa kavuşmuyor.
Tirmizi'nin rivayetinde
açıklandığı üzere Sebe'nin neslinden gelerek Şam'a yerleşen kavimler Lahm,
Güzam, Gassân, ve Amile kavimleridir. Yemen dolaylarında yerleşenler ise Ezd,
Eş'ariler, Hımyer, Kinde, Mez-hic ve Enmâr kabileleridir.